Cmentarzysko Kurhanowe Racibórz

Usytuowanie i opis

Racibórz Obora, wczesnośredniowieczne cmentarzysko kurhanowe, kopce grupy 2., widok z południowego zachodu, stan na 2014 r., fot. Michał Bugaj.  CC BY-NC-ND 3.0

Zabytek położony jest na prawym brzegu Odry, na krawędzi wysoczyzny, na terenie parku „Obora”, niecałe 4 km w linii prostej na północny wschód od rynku w Raciborzu. Cmentarzysko składa się z trzech grup kurhanów oddalonych od siebie (od środkowego zespołu) o około 300-500 m. W sumie zarejestrowano 25 kurhanów (grupa I – 13, grupa II – 3, grupa III – 9), średnica ich nasypów wynosiła od 5 do 10 m (przeciętnie około 6 m), a ich wysokości miała do około 1 m (przeciętnie około 0,8 m). Odkryto również pochówki bezpopielnicowe płaskie, a więc pozbawione kopca.

Historia

Wczesnośredniowieczne cmentarzysko z okresu plemiennego datowane jest ramowo na VI-IX w., a więc należy do starszej fazy wczesnego średniowiecza i wiąże się z pierwszymi Słowianami zamieszkującymi Górny Śląsk. Warto dodać, że Słowianie pojawili się na obszarach dzisiejszej południowej Polski dopiero w VI w., przy czym zagęszczenie osadnictwa nastąpiło w VIII w. Kwestia przynależności plemiennej cmentarzyska w Raciborzu Oborze jest otwartym problemem. W oparciu o tak zwanego Geografa Bawarskiego Jerzy Szydłowski stanowisko to wiąże z plemieniem Golęszyców (łac. Golensizi), natomiast Jan Tyszkiewicz uważa, że cmentarzysko było użytkowane przez plemię „Głupiogłowych” (łac. Lupiglaa), ale istnienie i zasięg osadnictwa tego ludu budzi kontrowersje wśród uczonych. Trzeba dodać, że na stanowisku znaleziono również fragmenty ceramiki neolitycznej i wczesnobrązowej.

Stan i wyniki badań

Badania archeologiczne prowadziła w latach 1961, 1964-1969 Elżbieta Dąbrowska. Wykopaliska wykazały, że stosowano wyłącznie ciałopalny obrządek pogrzebowy, a spalone szczątki zmarłych umieszczano w popielnicy-urnie i stawiano na szczycie kopca lub rozpraszano w jego nasypie lub pod nim. Prawdopodobnie kurhany służyły do wielokrotnego składania szczątków zmarłych. Wśród kości ludzkich znajdywano również przepalone kości zwierząt, co dowodzi, że ofiary zwierzęce były elementem pogrzebu i stanowiły wyposażenia zmarłego, a same stworzenia najprawdopodobniej palono razem z ludźmi na stosie. Można dodać, że na terenie Górnego Śląska, konkretnie w województwie opolskim, znaleziono tylko dwa analogiczne stanowiska archeologiczne w miejscowościach Izbicko, powiat strzelecki i Rozumice, powiat głubczycki.

Obiekt jest dostępny przez cały rok. Kurhany są dosyć słabo czytelne w terenie, ich zlokalizowanie jest więc utrudnione, sprawę ułatwia fakt, że dwie z trzech grup kurhanów oznakowano tablicami informacyjnymi. Warto dodać, że na terenie lasu komunalnego w Oborze znajduje się również Arboretum Bramy Morawskiej (ogród botaniczny) oraz mini zoo.

Oprac. Michał Bugaj, OT NID w Katowicach, 12.11.2014 r.

Bibliografia  

• Dąbrowska E., Wczesnośredniowieczne cmentarzysko kurhanowe w Raciborzu-Oborze w świetle badań z lat 1961, 1963-1964, Sprawozdania Archeologiczne 1968, t. 19, s. 295-304.
• Dąbrowska E., Badania wykopaliskowe na wczesnośredniowiecznym cmentarzysku kurhanowym (grupa II) w Raciborzu-Oborze, Sprawozdania Archeologiczne 1969, t. 21, s. 241-247.
• Dąbrowska E., Wczesnośredniowieczne cmentarzysko kurhanowe w Raciborzu-Oborze (grupa I). Badania z lat 1967-1969, Sprawozdania Archeologiczne 1972, t. 24, s. 229-242.
• Foltyn E.M., Foltyn E., Ziemie Górnego Śląska od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, Katowice 2012.
• Jaworski K., Wczesne średniowiecze, (w:) E. Tomczak (red.), Archeologia. Górny Śląsk, Katowice 2013, s. 173-175.

Lokalizacja

Obrazek wyróżniający artykuł:
Wczesnośredniowieczne cmentarzysko kurhanowe w Raciborzu Oborze jest jedynym tego rodzaju stanowiskiem archeologicznym wpisanym do rejestru zabytków woj. śląskiego i jednym z trzech zlokalizowanych na Górnym Śląsku.  CC BY-NC-ND 3.0