Usytuowanie i opis

Opisywany kompleks osadniczy zlokalizowany jest na terenie Lasu Bródnowskiego. Gród wzniesiono pierwotnie gród na wydmie położonej wśród bagien ciągnących się między rzeczkami Skurczą a Zązą. Ze względu na swoje położenie pełnił on funkcję refugialną, tzn. był miejscem schronienia dla ludności pobliskiej osady.

Grodzisko na Bródnie należy to typu grodzisk pierścieniowatych, ma zarys owalny. Jego wymiary to ok. 40 x 47 m. Wysokość wału, który został częściowo zrekonstruowany i zabezpieczony w trakcie tworzenia Warszawskiego Parku Archeologicznego, wynosi ok. 2,5 m od poziomu majdanu, czyli wewnętrznej części grodziska. Współczesne wejście na majdan znajduje się po północno – zachodniej stronie obiektu. Osada to obecnie płaska, lekko zadrzewiona polana zagospodarowana na cele rekreacyjne.

Historia

Gród powstał w X w. Spłonął na początku następnego stulecia i nie został już odbudowany. Osada podgrodowa, zlokalizowana na północny – zachód od niego, funkcjonowała do końca XI w.

Stan i wyniki badań

Pierwsze zabytki znaleziono na Bródnie w pocz. XX w. Ówczesny odkrywca, Roman Jakimowicz, nie miał jednak pewności, czy natrafił na pozostałości grodu. W latach 20-tych zaobserwowano spalone słupy wystające ponad powierzchnię południowej części wału. Nie rozpoczęto jednak prac wykopaliskowych, a z czasem o grodzisku zapomniano. Po raz kolejny odnaleziono je w roku 1948. Badania archeologiczne grodziska i sąsiadującej z nim osady rozpoczęły się rok później. Kolejne misje pod kierownictwem K. Musianowicz, B. Gierlacha i O. Lipińskiej prowadziły prace z przerwami do roku 1990. Lata 2000 – 2002 przyniosły kolejne badania archeologiczne, tym razem przedinwestycyjne.

W wyniku badań ustalono, że gród był założeniem jednoczłonowym, umocnionym wałem drewniano – ziemnym. W dolnej części wzniesiono go w technice przekładkowej, tzn. grube dyle drewniane ułożono warstwami na przemian podłużnie i poprzecznie do linii wału, w górnej – w technice skrzyniowej ze skrzyniami wypełnionymi kamieniami i gliną. Szerokość podstawy wałów wynosiła pierwotnie ok. 8.5 m, a ich wysokość sięgała 6 m. W południowej części założenia odkryto pozostałości bramy wjazdowej o szerokości 2 m. W przestrzeni bramnej odkopano drewnianą skrzynię z resztkami ziarna. Grodu nie otoczono fosą. Centralna część grodu pozostała niezabudowana, co skłoniło K. Musianowicz do uznania go za schronienie dla lokalnej ludności.

Po stronie zachodniej znaleziono szczątki pomostu prowadzącego do grodu z rozległej osady położonej na północ i zachód od niego. Do najciekawszych obiektów odkrytych na terenie osady należały pozostałości chaty z podcieniami, w której znaleziono koło od wozu i czerpak. Być może były to pozostałości warsztatu produkcyjnego. Odkryto także niewielki budynek z dużą ilością ściółki, pełniący rolę obórki lub chlewika oraz konstrukcje umocnień bagnistych brzegów osady.

W roku 2002 podczas badań prowadzonych dalej na wschód między ulicą Kondratowicza a Toruńską natrafiono na pozostałości kolejnej osady wczesnośredniowiecznej, młodszej od opisywanego kompleksu, bo datowanej na XI – XII w.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Agnieszka Oniszczuk, OT NID w Warszawie, 20.08.2014 r.

Bibliografia

• Jaremek A., Bródno Stare, st. 1 – wstępne wyniki badań osady, „Światowit“, t. IV (XLV), fasc. B, 2002, s. 57-68.
• Lipińska O., Gród i osada podgrodowa na Bródnie Starym w świetle badań prowadzonych w latach 1949-1966, „Z Otchłani Wieków“, R. LVI, z. 1-2, 2001, s. 82-90.
• Lipińska O., Warszawa – Bródno Stare Grodzisko „Zagórki” St. 15 AZP 55-67/16, [w:] Informator Archeologiczny. Badania 1990 r, Warszawa 1994, s. 88-89.
• Malinowska-Sypek A., Sypek R., Sukniewicz D., Brzeziński W. (wprowadzenie), Przewodnik archeologiczny po Polsce, Warszawa 2010, s. 329-331.
• Miśkiewicz M., Bródno Stare i jego znaczenie w rozwoju Mazowsza wczesnośredniowiecznego, „Z Otchłani Wieków“, R. LVI, z. 1-2, 2001, s. 80-81.
• Musianowicz K., Chata z podcieniem odkryta w osadzie podgrodowej w Bródnie Starym, pow. warszawski, [w:] Sprawozdania PMA, t. III, Warszawa 1949, s. 175-184.
• Musianowicz K., Skrzynia na zboże z grodziska „Zagórki” w Bródnie Starym, pow. warszawski, [w:] Sprawozdania PMA, t. IV, z. 1-2, Warszawa 1951, s. 97-106.
• Musianowicz K., Koło od wozu i łyżka – czerpak, znalezione w chacie na Bródnie Starym, pow. warszawski, [w:] Sprawozdania PMA, t. IV, z. 1-2, Warszawa 1951, s. 115-121.
• Musianowicz K., Wyniki prac wykopaliskowych na grodzisku w Bródnie Starym, pow. warszawski (rok 1949),[w:] Materiały wczesnośredniowieczne, t. I (1949), Warszawa 1951, s. 83-90.
• Musianowicz K., Polskie badania wczesnodziejowe w 1950 r. Bródno Stare, „Przegląd Zachodni“, R. VII, nr 1-2, 1951, s. 256-258.
• Musianowicz K., Sprawozdanie z prac wykopaliskowych w Bródnie Starym, pow. warszawski w r. 1950, [w:] Materiały wczesnośredniowieczne, t. II (1950), Warszawa 1952, s. 61-70.
• Musianowicz K., Sprawozdanie z prac wykopaliskowych w Bródnie Starym k. Warszawy za rok 1952, [w:] Materiały wczesnośredniowieczne, t. III (1951), Warszawa 1953, s. 54-58.
• Musianowicz K., Gród i osada podgrodowa w Bródnie Starym k. Warszawy, [w:] Materiały wczesnośredniowieczne, t. IV, Warszawa 1956, s. 7-97.
• Musianowicz K., Osada podgrodowa w Warszawie-Bródnie Starym w świetle badań 1961 r., „Wiadomości Archeologiczne“, t. XXIX, z. 3, 1963, s. 235-249.
• Musianowicz K., Wyniki badań w 1962 r. na osadzie podgrodowej w Warszawie-Bródnie Starym, „Wiadomości Archeologiczne“, t. XXX, z. 3-4, 1964, s. 246-266.
• Musianowicz K., Osada podgrodowa w Warszawie-Bródnie Starym, „Wiadomości Archeologiczne“, t. XXXI, z. 2-3, 1963, s. 203-215.
• Musianowicz K., Wczesnośredniowieczny wiejski ośrodek z przedmieścia Warszawy – Bródna Starego, [w:] Szkice z najdawniejszej przeszłości Mazowsza, red. W. Hensel, Wrocław-Warszawa-Kraków 1968, s. 162-170.
• Musianowicz K., Umocnienia brzegu osady w Warszawie-Bródnie Starym, „Wiadomości Archeologiczne“, t. XXXIII, z. 3-4, 1968, s. 332-337.

Artykuł pierwotnie ukazał się na portalu zabytek.pl.
Właściciel praw autorskich do artykułu: Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Na naszych łamach publikujemy na podstawie licencji CC BY-NC-ND 3.0.

Lokalizacja