Jeśli sądzicie, że w temacie diabłów i czarownic nic Was nie zaskoczy, zachęcam do sięgnięcia po książkę Bohdana Baranowskiego pt. Pożegnanie z diabłem i czarownicą. Wierzenia ludowe.

Tytuł: Pożegnanie z diabłem i czarownicą. Wierzenia ludowe
Autor: Bohdan Baranowski
Rok: 2020
Wydawnictwo: Replika
Liczba stron: 336

Nie jest to pozycja na jeden wieczór, ale każdy kolejny jest wart tego, aby poświęcić go na uważną lekturę tej fascynującej publikacji.

BOGACTWO ŹRÓDEŁ

Pożegnanie z diabłem i czarownicą. Wierzenia ludowe jest książką popularnonaukową stanowiącą wynik wieloletniej pracy badawczej Bohdana Baranowskiego – profesora nauk humanistycznych, orientalisty, regionalisty i wykładowcy na Uniwersytecie Łódzkim. Jest to nie tylko zbiór literatury historycznej i etnograficznej, ale także informacji zebranych przez autora i jego współpracowników podczas badań terenowych. Przebogata bibliografia stanowi dowód wnikliwej analizy tematu, a wszystkim zainteresowanym daje podstawy do dalszych poszukiwań. Znajdziecie w niej fragmenty z prasy, literatury pięknej i naukowej, kalendarzy, kronik, druków dewocyjnych, ksiąg miejskich, a nawet zeznań sądowych. W książce pojawiają się również przysłowia i przyśpiewki, cytaty z pozycji obcojęzycznych, a także drzeworyty, fragmenty obrazów, zdjęcia rzeźb i stron najważniejszych wydawnictw poświęconych diabłom i czarownicom. A to wszystko w jednej publikacji! Chapeau bas!

TREŚĆ

Autor Pożegnania z diabłem i czarownicą wyjaśnia zagadnienie powstania, rozwoju i zanikania zabobonów na ziemiach polskich, szczególnie na terenie województwa łódzkiego. Ukazuje, jak zmieniał się obraz diabła i czarownicy na przestrzeni wieków i jaką rolę w kulturze odegrały te postaci. Każdy przypadek jest szczegółowo opisany i omówiony. (Niektóre zabobony śmieszą, inne przyprawiają o ból głowy i gęsią skórkę. Ja osobiście nie spodziewałam się, że czytanie o torturach kobiet posądzonych o uprawianie czarów czy szczegółach morderstwa domniemanej czarownicy w latach 60. XX wieku aż tak mnie poruszy.)

Publikacja składa się z piętnastu rozdziałów. Niektóre z nich czyta się z wypiekami na twarzy, inne mogą nieco nużyć i przytłaczać ilością informacji, dlatego warto czytanie rozłożyć w czasie, by w pełni docenić tę lekturę.

DEMONOLOGIA SŁOWIAŃSKA

Topielec, strzygoń, zmora, nocnica, południca, mamuna, latawiec, płanetnik. Rozdział XIV w całości został poświęcony istotom ze słowiańskiego bestiariusza, bezpośrednio łączonym ze sferą czarów i mocy piekielnych. Autor omawia etymologię nazw, postaci i cechy, jakie przybierały owe istoty, ich zachowanie i sposoby wpływania na ludzi. Porównuje opisy i zabobony z różnych części Polski i Europy, wskazując różnice i podobieństwa. Ciekawym elementem jest wskazanie obecności słowiańskich istot demonicznych w literaturze i to nie tylko pięknej, lecz także popularnonaukowej oraz prasie. Baranowski przywołuje również legendy, wierzenia, przesądy i opowieści ludzi, z którymi rozmawiał bezpośrednio na temat demonologii słowiańskiej i to właśnie staje się najciekawszym elementem tej części książki i pozostawia czytelnika z niedosytem – jeden rozdział to zdecydowanie za mało jak na tak rozległy i fascynujący temat.

NA ZAKOŃCZENIE

Jeśli chcesz dowiedzieć się, kiedy w Polsce odbył się pierwszy udokumentowany proces za czary, jak to możliwe, że w XVIII-wiecznej encyklopedii znalazły się elementy pornografii, który diabeł jeździł samochodem i używał krótkofalówki, jak można było zostać czarownicą i które magiczne środki miłosne popularne były w XX wieku, koniecznie przeczytaj tę książkę.