Cmentarzysko kurhanowe Łosiniec (woj. lubelskie)

Łosiniec stan. 7, gm. Susiec, cmentarzysko kurhanowe, widok na jeden z kopców-kurhanów, stan na 2010 r., fot. Ewa Prusicka CC BY-NC-ND 3.0 PL

Przykład jednego z lepiej zachowanych cmentarzysk kurhanowych na Lubelszczyźnie. Jest ważnym obiektem dokumentującym dziedzictwo kulturowe Roztocza.

Usytuowanie i opis

Cmentarzysko kurhanowe jest położone na obszarze leśnym, ok. 200 m na północ w linni prostej od zwartej zabudowy wsi Łosiniec, po południowej stronie szosy z Suśćca w kierunku Tomaszowa Lubelskiego. Zajmuje południowy stok doliny rzeki Tanwi.

Opis stanowiska: Stanowisko o wydłużonym kształcie wieloboku, ciągnie się na długości około 1 km i szerokości od 150 do 350 m wzdłuż szosy z Suścca do Tomaszowa Lubelskiego. Cmentarzysko tworzy około 30 kopców ziemnych o różnej wielkości i stanie zachowania, rozsianych dość regularnie na całym terenie stanowiska. Część kopców ma nieregularne kształty, dlatego istnieje podejrzenie, że mogą to być formy pochodzenia naturalnego. Całe stanowisko porasta drzewostan leśny.

Historia

Stanowisko jest znane ze źródeł archiwalnych. W „Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” napisano, że „ w pobliżu folwarku, tuż przy granicy wsi Wólki Łosinieckiej, rozciągają się sosnowe lasy ordynacyi Zamojskiej, a w nich jest wiele nasypów w kształcie wałów, tudzież kurhany lasem porosłe; lud jak zwykle przypisuje takowe wojnom szwedzkim” . Do literatury stanowisko wprowadził w 1951 r. Stefan Nosek. Zanotował, że w Wólce Łosinieckiej „w lesie byłej Ordynacji Zamojskiej znajduje się grupa kurhanów”. W literaturze archeologicznej cmentarzysko funkcjonowało jako dwa stanowiska 1 i 2 w Wólce Łosinieckiej. W 1995 r., w trakcie badań prowadzonych w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski , cmentarzysko zostało zidentyfikowane na dwóch obszarach AZP, ale oznaczone jako jedno stanowisko nr 7 w miejscowości Łosiniec. Do rejestru zabytków wpisano je jako zespół kopców ziemnych na stan. 7 w Łosińcu. Część kopców została poważnie zniszczona na skutek wybierania piasku przez miejscową ludność i gospodarkę leśną (wycinkę drzew). Pozostałe kopce są niszczone korzeniami drzew i krzewów leśnych, które intensywnie porastają teren całego stanowiska.

Łosiniec stan. 7, gm. Susiec, cmentarzysko kurhanowe, widok na jeden z kopców-kurhanów, stan na 2010 r., fot. Ewa Prusicka CC BY-NC-ND 3.0 PL

Stan i wyniki badań

Badania powierzchniowe w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski na stanowisku przeprowadził w 1995 roku Andrzej Urbański. Badacz zidentyfikował cmentarzysko kurhanowe składające się z 30 kopców ziemnych, których chronologię (mimo braku zabytków ruchomych) wyznaczył na wczesne średniowiecze (VII-IX w.). Stwierdził, że prawdopodobnie nie wszystkie kopce są kurhanami. Część z nich o nieregularnych formach, może być pochodzenia naturalnego. Stanowisko nie było badane wykopaliskowo.

Zabytek dostępny dla zwiedzających.

oprac. Ewa Prusicka, OT NID Lublin, 16-04-2020 r.

Bibliografia

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1884, t. V, s. 734
Nosek S., Materiały do badań nad historią starożytną i wczesnośredniowieczną międzyrzecza Wisły i Bugu, „Annales UMCS, vol. VI, sec. F, 1951, s. 379.
Urbański A., KESA obszarów AZP 7/95-89/1 oraz AZP 7/95-88/20 w archiwum WUOZ w Lublinie Delegatura w Zamościu

Artykuł pierwotnie ukazał się na portalu zabytek.pl.
Właściciel praw autorskich do artykułu: Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Na naszych łamach publikujemy na podstawie licencji CC BY-NC-ND 3.0.