Grodzisko w Będkowicach (woj. dolnośląskie)

Opis

Usytuowanie zabytku:

Stanowisko znajduje się w obrębie mezoregionu Masyw Ślęży. Jest zlokalizowane około 800 m na północny zachód od wsi, po zachodniej stronie drogi z Sobótki do Będkowic, na wysokości 230 m n.p.m. Około 26 m na północ od grodziska przepływa bezimienny ciek, który jest lewobrzeżnym dopływem Sulistrowickiego Potoku.

Opis stanowiska:

Dwuczłonowy gród został założony na planie wydłużonego owalu, o wymiarach 75 x 65 m. Północny człon (wyższy) był oddzielony od niższej części południowej, wałem. Umocnienia grodu ulegały zniszczeniu w wyniku pożarów. Odbudowywano je stosując coraz bardziej zaawansowane techniki – od palisady po wały o konstrukcji skrzynkowej. Zabudowa grodu również ulegała zmianom: od półziemianek z paleniskami i jamami gospodarczymi po domy o konstrukcji zrębowej z piecami kopułkowymi.. Gród stanowił część dużego zespołu osadniczo-sepulkralnego, w którego skład wchodziły: cmentarzysko kurhanowe (wpisane do rejestru zabytków), osada, kamienny krąg kultowy i staw z groblami.

Stan i wyniki badań archeologicznych:

W okresie międzywojennym, w roku 1919 i potem w latach 1923-25 stanowisko było badane wykopaliskowo przez Hansa Segera i Fritza Geschwendta. W roku 1965 i latach 1967-1969 badania wykopaliskowe prowadziła Halina Gosławska, w 1964 – Jerzy Lodowski, w 1966 – Tadeusz Kaletyn, w latach 1978-1983 – Halina Śledzik-Kamińska. W wyniku wielosezonowych prac archeologicznych rozpoznano dość dokładnie zarówno system obronny grodu, jaki i sposób zagospodarowania jego wnętrza. Ustalono, że umocnienia otaczające gród powstały w trzech fazach: I faza – palisada zbudowana ze słupów średnicy 40 cm, między którymi umieszczono plecionkę. Palisada uległa zniszczeniu w trakcie pożaru, II faza – konstrukcja przekładkowa, jednokierunkowa z licem zewnętrznym umocnionym wzdłużnymi belkami, przykrytymi glinianym płaszczem z kamieniami. Ta konstrukcja również spłonęła, III faza – wał zbudowany ze skrzyń wypełnionych gliną, kamieniami i opalikowanych słupami. O zewnątrz do wału przylegało przedwale w formie glinianej ławy. Pierwotna szerokość wału wynosiła 9-10 m. Oprócz wałów natrafiono na pozostałości fosy. Do grodu prowadziła drewniana brama znajdująca się we wschodnim odcinku obwałowania. Zabudowa majdanu skupiała się przy wałach i była rozmieszczona dookolnie. Początkowo wznoszono półziemianki, a w młodszej fazie domy naziemne o konstrukcji zrębowej, według badaczy z dwuspadowym dachem wspartym na sochę i ślemię lub półsoszki. W narożach izb znajdowały się paleniska lub piece kopułkowe. Do części mieszkalnej jednego z budynków przylegało pomieszczenie gospodarcze.

Zabytek dostępny. Na stanowisku rekonstrukcje budynków mieszkalnych z II fazy użytkowania grodu. Przez grodzisko określane jako Rezerwat Archeologiczny przebiegają dwa szlaki archeologiczne (niedźwiadki): czerwony i czarny.

oprac. Donata Trenkler, OT NID we Wrocławiu, 12-02-2016 r.

Bibliografia

• Grodziska wczesnośredniowieczne – katalog, mps archiwum WUOZ we Wrocławiu;
• Informator Archeologiczny. Badania rok 1967, 1968, s. 194
• Informator Archeologiczny. Badania rok 1969, 1970, s. 228
• Informator Archeologiczny. Badania rok 1978, 1979, s. 156
• Informator Archeologiczny. Badania rok 1979, 1980, s. 145
• Informator Archeologiczny. Badania rok 1980, 1981, s. 139
• Informator Archeologiczny. Badania rok 1981, 1982, s. 161
• Informator Archeologiczny. Badania rok 1982, 1983, s. 179
• Informator Archeologiczny. Badania rok 1983, 1984, s. 143
• Tablica informacyjna w Rezerwacie Archeologicznym autorstwa H. Śledzik-Kamińskiej
• G. Domański, Ślęża w pradziejach i średniowieczu, Wrocław 2002, s. 64

Artykuł pierwotnie ukazał się na portalu zabytek.pl.
Właściciel praw autorskich do artykułu: Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Na naszych łamach publikujemy na podstawie licencji CC BY-NC-ND 3.0.

Lokalizacja