Krąg kamienny – Palenica, Jaworze

Historia

Obiekt uchodzi za wczesnośredniowieczny, ale trzeba zaznaczyć, że podczas badań wykopaliskowych nie znaleziono żadnych zabytków, które pozwoliłyby określić jego chronologię. Należy więc przyjąć, że datowanie nie jest pewne, a jedynie hipotetyczne.

Opis

Założenie, którego reliktem jest kamienny wał, znajduje się w Beskidzie Śląskim, na szczycie góry zwanej Palenica (ok. 688 m n.p.m). Obiekt położony jest w lesie i cały jest zadrzewiony. Zabytek ma plan mocno wydłużonego owalu, o powierzchni ok. 44 arów i wymiarach ok. 115 m na 50 m. W zalesionym terenie niewysoki wał kamienny założenia nie jest zbyt dobrze widoczny, co jest powodem, że w literaturze i w decyzji o wpisie do rejestru zabytków obiekt błędnie jest określany jako krąg. Wały są natomiast dobrze czytelne na zobrazowaniu LiDAR.
Stanowisko było badane wykopaliskowo w 1962 r., przez Jerzego Szydłowskiego i w 1983 r. przez Wiesława Kusia. Podczas prac nie znaleziono zabytków ruchomych oraz obiektów archeologicznych. Według badaczy założenie ma charakter obronny i uważają, że jest grodziskiem, „ufortyfikowanym ośrodkiem kultu” lub „kultowym kamiennym kręgiem”. W 1991 r. Bożena i Bogusław Chorążowie badali sondażowo również przedpole założenia („strażnicy”, „obiektu kultowego”) gdzie odkryli kompleks kilkudziesięciu kopców kamiennych, ale i tu nie znaleziono żadnych zabytków ruchomych.

Informacja znajdująca się na szczycie Palenicy. Fot. Karol Grabowski

Obiekt dostępny przez cały rok.

Opr. Michał Bugaj, OT NID w Katowicach, 18.07.2018 r.

Bibliografia

• Chorąży B., Chorąży B., Wstępne wyniki badań na stanowisku 1 w Jaworzu, województwo bielskie, w 1991 roku, Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1991-1992, 1994, 79-85.
• Dąbrowska E., Wielkie grody dorzecza górnej Wisły, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk, 1973, 190.
• Kuś W., Informator Archeologiczny. Badania Rok 1983, 1984, 180.
• Kuś W., W sprawie domniemanego kręgu kulturowego w Wapiennicy, woj. bielskie, Acta Archaeologica Carpathica, 1986,  25, 275-280.
• Reyniak J., Osadnictwo obronne w dorzeczu górnej Wisły, Acta Archaeologica Carpathica, 1980, 20, 73-92.
• Szydłowski J., Domniemany krąg kamienny w Wapienicy, pow. Bielsko, Acta Archaeologica Carpathica, 1968, 10, 133-139.

Artykuł pierwotnie ukazał się na portalu zabytek.pl.
Właściciel praw autorskich do artykułu: Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Na naszych łamach publikujemy na podstawie licencji CC BY-NC-ND 3.0.

Lokalizacja