Grodzisko Leszczyna (woj. lubelskie)
Grodzisko należy do nielicznych dobrze zachowanych tego typu obiektów w regionie, z podwójnym systemem wałów obronnych, dość dobrze widocznych w terenie. Stanowi cenne źródło do poznania budownictwa grodowego z okresu wczesnego średniowiecza na Lubelszczyźnie.
Usytuowanie i opis
Grodzisko o lokalnej nazwie “Szwedzkie Okopy”, “Szwedzkie Wały” lub “Psia Górka”, położone jest w północnej części wsi Leszczyna, na kilkunastometrowej wysokości cyplu wierzchowiny lessowej, na stromej krawędzi zbocza bezimiennego cieku, który uchodzi do przepływającej nieopodal rzeki Urzędówki.
Grodzisko, wraz z majdanem i urządzeniami obronnymi zajmuje powierzchnię ok. 3 ha. W chwili obecnej umocnienia obronne grodziska czytelne są jako dwa koncentryczne pierścienie wałów ziemnych, przedzielone głęboką fosą. Obecnie teren grodziska jest nieużytkiem porośniętym drzewami i krzewami.
Historia
W oparciu o wyniki badań archeologicznych można przyjąć, że gród funkcjonował w okresie wczesnego średniowiecza, w VIII stuleciu.
W źródłach archiwalnych brak jest informacji na temat grodziska w Leszczynie. Do literatury archeologicznej grodzisko zostało wprowadzone w 1938 r. przez Michała Pękalskiego.
Leszczyna stan. 1, gm. Urzędów, grodzisko, widok na wały ziemne, stan na 2012 r., fot. E. Prusicka. CC BY-NC-ND 3.0 PL
Stan i wyniki badań
Badania wykopaliskowe i odwierty sondażowe wykonali w 1995 r. studenci Koła Naukowego Studentów Archeologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, reprezentowane przez Grzegorza Mączkę i Rafała Niedźwiadka, pod opieką naukową Ireny Kutyłowskiej i Andrzeja Rozwałki. W czasie prac wykopaliskowych eksplorowano trzy wykopy badawcze o łącznej powierzchni 47,25 m2, założone na zachodnim stoku nasypu wału wewnętrznego wraz z przyległą do niego partią przywałową, we wschodniej części majdanu oraz w międzywałowej części grodziska wraz z częścią zachodnią zbocza wału zewnętrznego. Wykonano ponadto 31 odwiertów wzdłuż osi wschód-zachód grodziska w celu ustalenia miąższości nawarstwień pochodzenia antropogenicznego.
W wyniku badań archeologicznych udało się stwierdzić, że grodzisko powstało w VIII w. i tylko w tym stuleciu było użytkowane. Stwierdzono stosunkowo cienką warstwę humusowo-kulturową, która nie pozwoliła na bliższe określenie funkcji i rozplanowania wnętrza grodziska. Wał wewnętrzny na badanym odcinku nie posiadał konstrukcji wzmacniających jego jądro i stanowił wyłącznie nasyp ziemny. W części międzywałowej odkryto fragment skupiska otoczaków, prawdopodobnie pozostałości po bruku kamiennym, który stanowił moszczenie drogi międzywałowej położonej na szerokim wypłaszczeniu między wałem zewnętrznym a fosą wewnętrzną (M. Pękalski powołując się na relację mieszkanca wsi, wspomina w artykule z 1938 roku o odkryciu podobnego bruku we wschodniej części grodziska, również między wałami). Odsłonięto także zasypaną obecnie fosę zewnętrzna po wschodniej stronie grodziska, która według badań miała ok. 2,25 m głębokości przy co najmniej 5 m szerokości. W trakcie eksploracji wykopów zebrano zaledwie 164 zabytki ruchome, prawie wyłącznie fragmenty naczyń glinianych. Badania powierzchniowe w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski przeprowadzone zostały na stanowisku w 1985 r.
Obiekt dostępny dla zwiedzających.
Oprac. Ewa Prusicka, OT NID Lublin, 14-11-2015 r.
Bibliografia
- Pękalski M., Grodzisko prehistoryczne w Leszczynie, „Wiadomości Archeologiczne, t. 15, 1938, s. 202-205.
- Gurba J., Grodziska Lubelszczyzny, Lublin 1976, s. 24.
- Mączka G., Niedźwiadek R., Leszczyna, st.1, gm. Urzędów, woj. lubelskie, “Informator Archeologiczny. Badania rok 1995”,1998, s.96-97.
- Mączka G., Niedźwiadek R., Pierwszy sezon badań na grodzisku w Leszczynie, gm. Urzędów, woj. lubelskie, „Archeologia Polski środkowowschodniej”, t. I, 1996, s. 103-110.
Artykuł pierwotnie ukazał się na portalu zabytek.pl.
Właściciel praw autorskich do artykułu: Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Na naszych łamach publikujemy na podstawie licencji CC BY-NC-ND 3.0.
