Krzętle, cmentarzysko kurhanowe widok od południa. Stan na 2012 r., fot. Z.Lechowicz CC BY-NC-ND 3.0 PL

Najstarsze znane cmentarzysko kurhanowe z okresu wczesnego średniowiecza w Polsce środkowej.

[Dopisek redakcji iSAP] Informacja pochodzi od naszych redakcyjnych kolegów, którzy dobrze znają prezentowane okolice: Przystanek PKS Lesisko nie istnieje od dobrych 4 lat. Kurhany są ok 1 km od drogi łączącej Osjaków z Konopnicą. Za to tuż obok kurhanów przebiega szlak rowerowy po którym jest najłatwiej je znaleźć. I obecnie są zdecydowanie bardziej zarośnięte niż na zdjęciu.

Zdjęcia dziennikarza iSAP A. Bartwickiego, rok wykonania 2015, nie powielać

Usytuowanie i opis

Kurhany położone są w tzw. uroczysku Krzętle( Mogiły) w lesie przy drodze, około 500 m na wschód od drogi asfaltowej z Osjakowa do Konopnicy, na wysokości przystanku PKS Lesisko.

Zespół grobów kurhanowych znajduje się na zalesionej wydmie w pobliżu rzeczki o nazwach : Wężnica lub Wierzbnica. Zachowało się pięć kurhanów, położonych blisko siebie na obszarze około 1,2 ha . Przed badaniami średnice kurhanów dochodziły do ok. 10 m a wysokość nie przekraczała 80 cm. Po badaniach zostały zrekonstruowane i nadsypane do wysokości około 1,5 m.

Historia

Kurhany zinwentaryzowano w 1965 roku podczas badań powierzchniowych. Badaniami wykopaliskowymi łódzkiego Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego kierował H. Wiklak.

Stan i wyniki badań

Eksploracji archeologicznej poddano wszystkie kurhany. Cmentarzysko okazało się wyjątkowe. Autor badań stwierdził, że dwa kurhany zostały wyrabowane w przeszłości, ale centralnie usytuowane wkopy miały w wypełniskach liczne kamienie co sugeruje ich intencjonalne być może sepulkralne funkcje. Pod nasypami wszystkich kurhanów stwierdzono obecność próchnicy pierwotnej a w niej ślady orki. Koncentryczne i promieniste ślady radła świadczą o celowym i zapewne kultowo- obrzędowym ich charakterze. W jednym z kurhanów pod nasypem nad poziomem próchnicy pierwotnej znaleziono palenisko prostokątne. W dwóch kurhanach zadokumentowano pozostałości pochówków, w jednym grób szkieletowy w drugim ciałopalny. W grobie szkieletowym szczątki nie były kompletne znaleziono jedynie czaszkę młodego osobnika. Pochówek ciałopalny był grobem jamowym ze spalonymi szczątkami kostnymi i pozostałościami stosu. W trzecim kurhanie pod nasypem znaleziono pozostałości spalenizny i tylko jedną przepaloną kość ludzką.

Wyposażenie pochówków było nadzwyczaj skromne. W obrębie pochówków znaleziono jedynie wykonaną z brązu zawieszkę w kształcie koniczyny wg. autora badań ma ona analogie awarskie, oraz tylko jeden fragment ceramicznego naczynia wczesnośredniowiecznego. W nasypach kurhanów znaleziono także 2 fragmenty naczyń wiązanych z kulturą łużycką i 2 nowożytne. Datowaniu cmentarzyska oparto o dwa zabytki: zawieszkę i fragment naczynia. Autor uznał że cmentarzysko funkcjonowało w VII – VIII w.

Zabytek dostępny bez ograniczeń.

Oprac. Zbigniew Lechowicz, OT NID w Łodzi, 07-09-2015 r.

Bibliografia

H. Wiklak, Cmentarzysko kurhanowe w Krzętlach w pow. wieluńskim, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi”, nr 19, Łódź 1972 r., s. 249-269.

Artykuł pierwotnie ukazał się na portalu zabytek.pl.
Właściciel praw autorskich do artykułu: Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Na naszych łamach publikujemy na podstawie licencji CC BY-NC-ND 3.0.