Slawenburg Raddusch, czyli gród słowiański Radusz (dolnołuż. Raduš), leży na Dolnych Łużycach niedaleko miasta Chociebuż oraz Vetschau (dolnołuż. Wětošow/Błota). Przyjmuje się, że gród zbudowali ok. IX–X wieku członkowie słowiańskiego plemienia Łużyczan, należących do plemion serbskich z grupy Słowian zachodnich.

Grodzisko Radusz, fot.: Justyna Michniuk

Potencjał historii

Na miejscu gdzie obecnie stoi gród, wydobywano kiedyś węgiel brunatny. Nieco później rozpoczęto tu prace archeologiczne, które natrafiły na ślady słowiańskiego grodu. Wykopaliska prowadzono w latach 1984 oraz 1989/1990. Zrekonstruowany na ich podstawie gród to prawdziwa atrakcja turystyczna dla regionu. Gród można zwiedzać od zewnątrz i od wewnątrz.

Niedawno otwarto nową wystawę stałą, którą jednak ponownie zamknięto z powodu pandemii korona wirusa, w związku z czym jest ona obecnie niedostępna do odwołania. Reklamowana jest na stronie grodu, jako jedna z najnowocześniejszych w Niemczech[1]. Na wystawie znajdziemy zarówno oryginalne naczynia, czy też narzędzia znalezione w tym właśnie miejscu, jak i obiekty wypożyczone z innych muzeów o tematyce słowiańskiej. W sumie gród mieści ponad 2000 eksponatów ze 130 000 letniej historii Dolnych Łużyc[2].

Grodzisko Radusz, fot.: Justyna Michniuk

Język pominięty

Dodatkowo dla zwiedzających mają być dostępne liczne filmy oraz animacje multimedialne. Wszystko to brzmi bardzo zachęcająco, jest jednak jedno ALE, które kładzie się cieniem na tym miejscu zamieszkałym przez Słowian. Mimo, iż projekt ten otrzymał dofinansowanie z Ministerstwa Kultury Kraju Związkowego Brandenburgia, który w swojej konstytucji[3] mówi przecież o wspieraniu kultury i języka Serbołużyczan w życiu publicznym, żadne ze słów wystawy nie jest zapisane w języku dolnołużyckim lub innym języku słowiańskim.

Grodzisko Radusz, fot.: Justyna Michniuk

Nawet nazwy serbołużyckich miejscowości na punkcie widokowym są jednojęzyczne, czyli niemieckie. Wystawa jest jednak wielojęzyczna, teksty są dostępne przecież po niemiecku i angielsku. Serbołużycki czy nawet polski, choć to słowiański gród, nie są tutaj nikomu znane, chciałoby się wręcz napisać, że niepotrzebne. Jedynym słowiańskim akcentem w grodzie Radusz jest nieco podniszczony już, plastikowy transparent z napisem WITAJ, wywieszony na bramie wejściowej. Ale czy to wystarczy?

Robić, by się nie narobić

DOMOWINA, czyli organizacja Serbołużyczan na Dolnych i Górnych Łużycach, która ma ambicje reprezentowania interesów tego małego słowiańskiego narodu, miała podobno wystosować, już wiele lat temu, maila do kierownictwa grodu z zapytaniem o nieobecność języka dolnołużyckiego. Podobno na tego maila nikt nie odpowiedział, więc sprawa ucichła. Nawet teraz, kiedy przygotowywano nową wystawę, DOMOWINA nie upomniała się o język dolnołużycki. Kto zatem ma to zrobić? Być może świadomi turyści, którzy chcieliby poczytać o historii słowiańskiego grodu ze słowiańskiej, a nie niemieckiej perspektywy?

Niestety, jako słowianofil i świadoma swojego pochodzenia Polka, nie czułam się w tym grodzie jak u Słowian. Za mało tutaj jak dla mnie szacunku do historii przodków Serbołużyczan, za dużo niemieckiej dumy z… no właśnie, nie wiem do końca z czego, bo to przecież dzięki mieszkającym tam kiedyś Słowianom, mogą oni dzisiaj zarabiać pieniądze. Mimo wszystko polecam odwiedziny w Raduszu i proszę oraz apeluję – upominajcie się o język polski na wystawie. Jeden głos może nie zostać usłyszany, ale im nas więcej, tym większe szanse na re-słowianizację – jedynie z historycznego punktu widzenia i z nazwy, a nie atmosfery – grodu słowiańskiego Radusz.

Autor artykułu: Justyna Michniuk
Korekta: Ewa Mszczuja Jabłońska
W ramach iSAP- Słowiańska Agencja Prasowa
CC BY- SA 3.0 (tekst)
Nie wyraża się zgody na powielanie zdjęć

Bibliografia

[1] Strona internetowa Slavenburg Raddusch, https://slawenburg-raddusch.de/entdecken/dauerausstellung/, data odwiedzin 10.05.2021.
[2] Ulotka reklamowa grodu w j. niemieckim, cyt. (…) über 2000 Exponate aus 130 000 Jahren Niederlausitz(…), tłumaczenie własne J.M.
[3] Konstytucja Brndenburgii online, https://bravors.brandenburg.de/de/gesetze-212792#25, Artykuł 25, paragraf 3, data odwiedzin 10.05.2021..